هم‌افزایی میان جشنواره‌های هنری فجر، آشنا نبودن مردم با واژه «تجسمی»، کپی‌رایت و نبود مکانی برای ارائه آثار تجسمی مواردی بودند که در نشست خبری جشنواره هنرهای تجسمی فجر مطرح شد.
به گزارش ایسنا، نشست خبری دهمین دوره جشنواره هنرهای تجسمی فجر پیش از ظهر امروز ۱۹ دی ماه با حضور مجتبی آقایی ـ دبیرکل این رویداد و جمشید حقیقت شناس ـ دبیر هنری جشنواره ـ در موزه هنرهای معاصر تهران برگزار شد.
در ابتدای این نشست، آقایی با اشاره به اینکه این رویداد دهمین دوره خود را سپری می‌کند، گفت: جشنواره هنرهای تجسمی فجر در میان جشنواره‌های دیگر فجر جوان تلقی می‌شود. ما در این دوره رویکرد دوره‌های هشتم و نهم را ادامه دادیم و امیدواریم این سیر تکاملی در دوره‌های بعدی نیز ادامه پیدا کند و ظرفیت‌های هنرهای تجسمی را در عرصه ملی و جهانی نشان بدهد.
او ادامه داد: در طول سال جشنواره‌ها و مسابقه‌های مختلفی از سوی انجمن‌های تجسمی برگزار می‌شود اما جشنواره تجسمی فجر عرصه را باز کرد و علاوه بر رشته‌های تعریف شده مدیا و پیشنهادهای جدیدی را که به گویش و رویه معاصر نزدیک است برگزید.
آقایی با اشاره به تشکیل شورای هنری برای این رویداد و تجلیل از حمایت گران حوزه تجسمی در مراسم افتتاحیه (که از دوره هفتم انجام می‌شود) اظهار کرد: جشنواره هنرهای تجسمی فجر از سوم بهمن تا چهارم اسفند ماه در چند مکان به مرکزیت موسسه فرهنگی هنری صبا برگزار خواهد شد.
دبیر دهمین دوره جشنواره هنرهای تجسمی فجر همچنین خبر داد که آثار مفاخری که قرار است در اختتامیه از آنها تجلیل شود در موزه فلسطین به نمایش در خواهد آمد و تعدادی از گالری‌ها با رویکرد معرفی خود و هنرمندان‌شان در این جشنواره شرکت خواهند داشت.
او همچنین تاکید کرد که انرژی بیشتری در بخش بین‌الملل و ملی گذاشته شده و هنرمندانی که در تهران ساکن نیستند امکان حضور گسترده‌تری در این رویداد دارند.
او در مورد حضور استان‌ها در این رویداد گفت: ۲۲ تا ۲۵ استان جشنواره هنرهای تجسمی فجر خواهند داشت. از هر استان سه هنرمند که ظرفیت تجسمی منطقه خود را می‌شناسند به ما معرفی شدند که از میان آنها یک نفر به عنوان کیوریتور انتخاب شد. از هر استان هنرمندی شاخص برای حضور در جشنواره دعوت می‌شود و آثارش به نمایش در خواهد آمد. همچنین مدیرهنری استان در خود استان نمایشگاهی را از هنرمندان آن منطقه برگزار خواهد کرد.
آقایی اضافه کرد: همچنین این امکان وجود دارد که در تهران هر استان روزی را به هنر خود اختصاص داده و از هنرمندانش تجلیل کند. در واقع امسال جشن هنرهای تجسمی در عرصه ملی و همزمان در این استان‌ها برگزار می‌شود. امیدوار هستیم این بخش تقویت شده و در آینده جشن در گستره ملی برگزار شود.
دبیر جشنواره هنرهای تجسمی فجر همچنین اظهار کرد: ما در این دوره مسابقه اینستاگرامی نیز برگزار می‌کنیم و هنرمندانی که می‌توانند از طریق اینستاگرام آثاری را تولید و برای ما ارسال کنند می‌توانند در این بخش شرکت کنند. ما تا روزهای پایانی جشنواره در این بخش دریافت آثار خواهیم داشت.
او درباره برنامه‌های مشترک جشنواره‌های تجسمی فجر گفت: امسال صحبت‌هایی درباره هم افزایی بین جشنواره‌ها انجام شد. البته شاید امسال نتوانیم منتظر این برنامه‌های مشترک باشیم اما ستاد اطلاع رسانی و روابط عمومی مشترکی که وجود دارد می‌تواند نشان از هم افزایی معناداری در آینده باشد.
آقایی در ادامه صحبت‌های خود بیان کرد: امسال از دهم بهمن تا پایان جشنواره نمایشگاهی از هنرمندان حوزه تجسمی که توانسته‌اند در رویدادهای معتبر جهانی عنوان کسب کنند برگزار خواهد شد. ما همچنین قصد داریم موسسه فرهنگی اکو را به بخش ملل اختصاص دهیم. ما در این زمینه طرحی داریم که بعید می‌دانم به این دوره برسد اما قصد داریم از کشورهایی که جزو ایران فرهنگی محسوب می‌شوند نمایشگاهی برگزار کنیم.
دبیر این رویداد با بیان اینکه ۱۰ هزار و ۶۴۰ اثر به دبیرخانه جشنواره فرستاده شده است، گفت: ما آثار را در پنج مرحله انتخاب کردیم که نامش را ماراتون انتخاب آثار گذاشتیم. آثاری که از بخش فراخوان به دست ما رسیده تنها قسمتی از این رویداد است. ما انرژی زیادی روی این موضوع گذاشتیم زیرا مرکزی برای رصد همه جانبه هنرهای تجسمی نداریم که بتواند در لحظه و به روز اطلاعات داشته باشد که هنرمندی ولو گمنام فعالیت خوبی انجام داده است.
آقایی گفت: کشور ما با توجه به اینکه سرمایه و داشته‌های تجسمی زیادی در حوزه‌های کمی و کیفی دارد ظرف مکانی مناسبی برای ارائه آثار ندارد. ما همواره با این مضیقه مواجه هستیم که آثار را در چه مکانی نمایش بدهیم و طبیعتا تعدادی از آثار از این قیف تنگ عبور نمی‌کند. باید کاری که در حوزه کتاب انجام شد و مکانی را برای نمایشگاه آن در نظر گرفتند در حوزه هنرهای تجسمی نیز انجام دهند.
او همچنین گفت: ما برای تقویت بخش استانی جشنواره‌های استانی را رصد و رخداد برتر را انتخاب کرده و در اختتامیه تقدیر خواهیم کرد. همچنین برای کتاب جشنواره متناسب با ظرفیت‌ها بخش‌های دیگری مانند مالتی مدیا را اضافه کردیم که برای پژوهش قابل استفاده شود. کتابی نیز با محوریت مروری بر ۱۰ دوره جشنواره در دست تدوین است.
دبیر دهمین دوره جشنواره هنرهای تجسمی فجر اظهار کرد: خوشبختانه در حوزه سینما نهادهای خوبی داریم که به این حوزه کمک می‌کنند در تئاتر، خانه تئاتر و در موسیقی انجمن و خانه موسیقی داریم اما در تجسمی خانه نداریم. حوزه تجسمی ظرف بزرگی است که می‌تواند پذیرای ظرفیت‌های کشور باشد. ما احتیاج برای محلی داریم که در این حوزه هم افزایی انجام شود و جامعه تجسمی را در ارتباط با مردم و حوزه‌های تخصصی تقویت کند. من فکر نمی‌کنم تحقق این موضوع کار پیچیده‌ای باشد.
او در بخش دیگری از صحبت‌های خود اظهار کرد: ما از دوره هفتم به بعد دیگر موضوع، تم یا رویکردی را اعلام نمی‌کنیم و بر این باور هستیم که وقتی موضوع اعلام می‌شود به مثابه سفارش برگزار کننده به هنرمند است اما وقتی قرار است جریان همه شمولی باشد که همه شرکت کنند و دغدغه‌های خود را بیان کنند نباید از طرف برگزار کننده موضوع اعلام شود.
آقایی ادامه داد: سال گذشته اثری با موضوع دفاع مقدس برنده شد که به لحاظ هنری دارای ارزش‌های بالایی بود. ما قصدمان این است آثار را نه به صورت سهمیه‌ای بلکه در رقابتی هنرمندانه عرضه کنیم. امسال نیز آثاری با مضامین دفاع مقدس و ... داریم که بدون سفارش ما خلق شده‌اند. در این دوره دغدغه‌های زیست محیطی نیز بارز است. ما می‌خواهیم هنرمند به جای سفارش گیرنده تولید کننده باشد.
سپس جمشید حقیقت شناس ــ دبیر هنری رویدادــ به ارائه آمار آثار دهمین دوره جشنواره تجسمی فجر پرداخت و گفت: در مرحله اول از میان ۱۰ هزار و ۶۴۰ اثر، ۱۶۶۲ اثر انتخاب شد. در مرحله بعدی ۱۵۹ اثر و در نهایت ۹۱ اثر انتخاب شد و به جشنواره راه پیدا کرد. در این میان ۳۳ اثر متعلق به بانوان و ۵۸ اثر متعلق به آقایان است.
او ادامه داد: همچنین هشت اثر خارجی از کشورهای بلژیک، برزیل، بنگلادش، عراق، پرو، صربستان و ترکیه در این رویداد حضور دارد. جدای از بخش فراخوان در حوزه بین‌الملل قصد داریم هفت مهمان از آمریکا، سوئیس، آذربایجان و ایتالیا و دو هنرمند ایرانی که در خارج از کشور فعالیت می‌کنند دعوت کنیم.
حقیقت شناس تاکید کرد: آثار هنرمندان با توجه به رزومه آنها بررسی شده است.
دبیر هنری جشنواره هنرهای تجسمی فجر گفت: در میان آثار ارسال شده به دبیرخانه این رویداد ۱۴۰۴ اثر پروژه‌ای و ۲۹۴۷ اثر به شکل تک اثر حضور داشت.
او در ادامه صحبت‌های خود در بخش استانی اشاره و تاکید کرد که نمایشگاه‌ها در این استان‌ها به شکل غیررشته‌ای برگزار می‌شود.
حقیقت شناس اظهار کرد: در بخش بین‌الملل بزرگترین مشکل ما این است که جشنواره‌های ما زمانی برگزار می‌شود که در دنیا همه تعطیل هستند. این جشنواره هنوز در محافل بین‌المللی رصد نشده، از سوی بیمه آثار هنرمندان بسیار پر هزینه است. سال‌هاست از طریق داورهای خارجی توانستیم این بخش را پوشش بدهیم اما بسیار تمایل داریم آثار خارجی به این جشنواره بیاید.
او ادامه داد: ما همچنین در بخش بین‌الملل به وسیله گفت‌وگو با سفارتخانه‌ها تلاش داریم روز ملی کشورهای مختلف را در جشنواره داشته باشیم و سال گذشته توانستیم روز مکزیک و اسپانیا را برگزار کنیم.
حقیقت شناس گفت: ما کاخ جشنواره نداریم؛ در حالیکه اولین موضوع مهم در این حوزه مکان است. اولین پرسش هنرمندان از ما این است که کارها در کجا به نمایش در می‌آیند. بخش خصوصی در این زمینه فعالیت‌های زیادی انجام داده اما کفایت نمی‌کند. اگر ما بخواهیم جشنواره‌ای با تمام معنا داشته باشیم مکان حائز اهمیت است.
این هنرمند اضافه کرد: فرهنگسراها بصاعت ندارند، کوچک و محدودند و استانداردسازی شده نیستند. بی‌ینال‌های ما همه برای برگزاری دچار مشکل هستند. این موضوع یکی از بحرانی‌ترین مواردی است که حس کردیم.
حقیقت شناس در بخشی از صحبت‌های خود به آشنا نبودن مردم با اینکه واژه «هنرهای تجسمی» به چه چیزی اطلاق می‌شود، اشاره کرد و پیگیری نکردن مردم را در این حوزه به این موضوع مرتبط دانست. او در این زمینه گفت که پیشنهادهایی برای تغییر نام آن وجود دارد.
دبیر هنری جشنواره تجسمی فجر در واکنش به خبرنگاری که موضوع گلایه هنرمند ترک را مبنی بر کپی بودن یکی از آثار جشنواره از اثر او در سال گذشته، پیش کشید گفت: هر روز و هر سال برداشت ما از اثر کپی در حال تغییر است. در دوره مدرنیته هر اثری متعلق به یک هنرمند است که در صورت استفاده از آن توسط هنرمند دیگر باید تغییر کند. در جشنواره نهم این بحث باز شد. ما در هیچ حوزه‌ای کپی رایت نداریم و فکر کردیم باید در این زمینه نشست‌هایی برگزار شود که انجام شد.
او ادامه داد: این بحث‌ها منتقدانه است. به نظر من آن هنرمند و داور مقصر نبودند بلکه خیلی چیزها شفاف نبوده است و اشکال‌ها دیده می‌شود.
آقایی نیز در این زمینه گفت: در جهان رسانه‌ای امروز مرزی برای ایده وجود ندارد. ممکن است همزمان یک ایده به ذهن چند نفر خطور کنند. صاحب آن ایده فردی است که زودتر آن را اجرایی کرده است. کپی در ذات هنرهای سنتی ما آنقدر رخته کرده که به عنوان مثال افتخار است که فلان خوشنویس یا نگارگر روش استادش را عین به عین زنده نگهداشته است.
او ادامه داد: امسال ما بندی را درباره کپی بودن آثار اضافه کردیم و در هر مرحله که احساس کنیم مصداقی از کپی بودن در اثری پیدا کنیم آن را کنار می‌گذاریم. حتی اگر به آن جایزه تعلق گرفته باشد.
آقایی گفت: امیدوارم ما تکرار بی‌ینال‌های جهانی نباشیم و جشنواره‌ای را با فرهنگ و اقلیم خودمان برگزار کنیم. ما اصلا به دنبال تکرار آنها و مدلسازی بومی بی‌ینال‌های جهانی نیستیم.
او همچنین تاکید کرد: جامعه تجسمی می‌تواند یک پیکره توانمند باشد که به کشور کمک جدی بکند.
دبیر این رویداد بیان کرد: به صرف حضور چند هنرمند خارجی یک جشنواره بین‌المللی نمی‌شود بلکه باید به تقویم جهانی راه پیدا کرده و رصد شود.
در پایان این نشست توضیح داده شد طراح پوستر این رویداد که با محوریت طوبی زرین طراحی شده است امیر فخارزاده است و قصد برگزار کنندگان جشنواره بر این است که طوبی زرین را به یک برند تبدیل کرده و در ذهن مردم تثبیت کند.